Testosteron; temelde erkeklik hormonu olarak bilinir fakat kadınlarda da salgılanır. Bu hormon egzersiz kalitesiyle, beslenmeyle, yağ yakımıyla hatta sosyal ilişkilerde bile varlığını hissettirir, sağlıklı her bireyde salgılanır. Erkeklerde öncelikli olarak testislerde, dişilerde ise yumurtalıklarda üretilmektedir. Ayrıca çok düşük miktarlarda böbrek üstü bezlerinden salgılanır. Cinsel istek, enerji ve bağışıklık sistemi gibi bir çok konuyla ilgisi vardır.(Dabbs, 2000).Hipotalamus ise hipofiz bezi ve testisler arasındaki süreçte salgılanan bir hormondur. Testislerden üretilen bu hormon vücuttaki dolaşımın büyük bir kısmını (%95) kapsar.(Kloner ve ark. 2016)
Erişkin ve sağlıklı bir erkekte günde ortalama 8mg testosteron üretir. Bu üretim yaş ilerledikçe azalır ve yaşlanmada önemli bir etkendir. (Bagatell ve Bremner 1996, Griffin ve Wilson 1998). Dolaşımdaki testosteron seviyesi gün içerisinde değişiklikler gösterebilir. Örneğin genç erkeklerde günün ilk saatleri testosteron salınımı maksimum seviyelere çıkarken öğleden sonra tam aksi en düşük seviyelerde gözlemlenir. (Veldhuis 2000)
Peki bu salınım süreci nasıl gerçekleşir?
Hipotalamus; beynin tabanında bulunan ve otonom sinir sistemiyle yaklaşık bir bezelye boyutunda olan hipofiz bezi, testosteron ve diğer başka hormonların salınımından sorumludur. Hipofize bu mesajları ileten hipotalamus aslında bir kontrol merkezi gibidir. Hipotalamustan gelen mesaja uygun olarak ön hipofizden 6 hormon (PRL, TSH, LH, FSH, ACTH, BH ) salgılanır. Bu salgılanan hormonlar ilgili böbrek üstü bezlerin denetimini yapar. Bu hormonlar dışında hipofizin arka kısmından da (ADH) hormonu salgılanır.
FSH hormonu; kadında yumurta, erkekte ise sperm gelişiminden sorumludur.
LH hormonu; leydig hücrelere etki eder ve testosteron salınımı başlatır.
Konuk Yazar: Alper Çıkıkcı
Terminoloji:
FSH hormonu: Folikül uyarıcı hormon (folikül yumurta hücresini koruyan yapı)
LH hormonu: Lüteinleştiren hormon (kadınlarda menstral dönem ve yumurtalama dönemi, erkeklerde sperm ve testosteron üretiminin gerçekleşmesi)
Hipotalamus: Beyin ve endokrin sistem arasındaki bağlantıyı kurar.
Leydig hücreleri: Testiste bulunan ve LH işlevlerin yer alan hücrelerdir.
